Anadolu’nun Azizi, Dünya’nın Noel Baba’sı!

Günün anlam ve önemine ithafen çocuk kalplerimize bir yazı yazmak istedim. Bu yazımda İzmir’den güneye, güneyden tüm Dünya’ya, Dünya’dan çocuksu inançlarımıza gideceğiz. Yeni yılın yaklaşması ile yeni yılın ve çam ağacının kökeni tarzında çok sayıda güzel yazılar paylaşılıyor. Kültürler arası etkileşimler anlatılıyor. Bu da bir seçenek tabi ama ben bu pencereden değil de çatı katı odasında, yıldızlı gökyüzünü seyrederken ayla birlikte karın soğuğundan mucizeler bekleyen minik bir çocuğun penceresinden bakmak, Anadolu’dan çıkıp tüm Dünya’yı geyiklerin çektiği kızağı ile uçarak gezen Aziz Nikolaos’u tanıtmak istedim.

Çocukken sorardık birbirimize Noel Baba’ya inanırmısın? diye. Heyecan ile evet! evet! dediğimiz cevaplar, yıllar geçtikçe katılaşan hayal gücümüz ile, yok canım ne Noel Baba’sı halini aldı. Aldı aldı hiç itiraz etmeyin. Hepimiz parça parça teslim olduk çocukluktan yetişkinliğe. Haydi şimdi kimmiş bu Noel Baba onu tanıyalım.

Noel Baba olarak anılan Aziz Nikolaos MS 300’de Patara’da doğmuştur. Günümüzde Patara Antalya’nın Kaş ilçesinde yer alan bir antik kenttir. Tahıl ticareti yapan bir ailenin oğlu olarak doğan Aziz Nikolaos’un daha çocukken mucizeler gösterdiğine inanılmıştır. Her kültürde farklı isimlere bürünse de bütün Dünya’da Noel Baba olarak kabul gören Aziz Nikolaos Anadolu’da yaşamış bir din adamıdır.  

Myra (Demre) Piskoposu olan Nikolaos gerçekleştirdiği düşünülen mucizeler ve iyilik sever davranışlarıyla kendi zamanında ünlenmiş ve daha sonrasında da efsanelere konu olarak çocukların, denizcilerin, tacirlerin ve bilim adamlarının koruyucu azizi haline gelmiştir. Ayrıca Sicilya, Napoli, Bari, Freiburg, New York gibi şehirlerin de koruyucu azizidir.

Batıda çocuklara Noel zamanında hediyeler verdiğine inanılan Santa Claus olarak da bilinir. Çocukların koruyucu azizi olmasının dayandığı iki hikaye vardır. İlki, seçkin bir vatandaşın iki kızına çeyiz yapamayacak kadar zor duruma düştüğünü öğrenen Nikolaos gece gizlice bu kişini evine üç kese altın bırakmış ve kızların uygun şekilde evlenmelerini sağlamıştır. Çocuklarla ilgili diğer hikaye ise kıtlık döneminde kaçırılıp parçalanan çocukları tekrar hayata döndürmesi ile ilgilidir ama Noel zamanı çocuklara gizlice hediyeler getirmesi ilk hikayeye dayanmaktadır. Diğer hikaye pek hoşuma gitmedi o yüzden detaylı anlatmamayı seçtim.

Aziz Nikolaos’un diğer mucizeleri arasında hapistekileri, deniz kazalarından denizcileri ve yolcuları kurtarma, nehirleri ikiye yarma, kayıp eşyaları bulma, ölüleri diriltme, zor durumdakilerin dualarına yanıt verme gibi öyküler de yer almaktadır. Aziz Nikolaos gençken inşa sırasındaki bir kilisenin yıkıntıları altında kalmasına rağmen taşlar açılmış ve sapasağlam kurtulmuştur bunun gibi çok sayıda mucizesi olduğuna inanılmaktadır.

Azizin bu tarz efsanevi yeteneklerine dair tarihi kaynaklarca doğrulanmış kayıtlar yoktur. Myra’da yaşamış, şu an Demre Aziz Nikolaos Kilisesi olarak bilinen kilisede piskoposluk yapmış ve burada ölüp burada gömülmüştür. Ölüm tarihi 6 Aralık olarak kabul görmektedir. Fakat efsaneleri ölümünden sonra da devam etmiştir. 1807 de Bari’den gelen bir grup mezarını açarak kemiklerini İtalya’ya götürmüş, bu seyahat sırasında bile Aziz Nikolaos’un denizcilerden birine göründüğüne ve ona korkmamasını söyleyerek, 20 gün içerisinde birlikte Bari’de olacaklarını müjdelediğine inanılmıştır.

Gel gelelim Anadolu’nun güney batısında hemen hemen hiç kar yağmayan topraklarda yaşamış bir din adamının, karlar içerisinde geyiklerin çektiği, (ki en sevdiğim geyiği Rudolph’tur) kızaklı arabası ile yol alarak geceleri gizli gizli çocuklara bacalardan ulaşıp hediyeler verme efsanesine nasıl dönüştüğü kültürler arası etkileşimin çok güzel bir örneğidir. İskandinav efsanelerinden ve Türk’lerin Ayaz Ata’sından etkilendiği düşünülen Noel Baba mitinin farklı kültürlerle harmanlanarak aldığı bu form tüm dünyaya yayılmış ve hepimizin zihninde yer etmiştir. Kırmızı kıyafeti, şapkası ve beyaz sakalı ile ton ton bir ihtiyar olan Noel Baba ne kadar dirensek te hepimizin içerisinde sıcak bir tebessümdür. Ne sakıncası olabilir ki bir hayalin... Bir çocuğun temiz kalbindeki heyecanla beklediği mucizevi hikayenin. Dilerim yeni yılda çocuk kalbinize en güzel hediyeleri bırakır Noel Baba.

Akdeniz’de sefere çıkan denizcilerin dilediği gibi, “Dümeninizi Aziz Nikolaos Tutsun!”.