Kolesterol tüm canlı hücrelerin zarlarını oluşturan temel bir maddedir. Kolesterol olmazsa ne hücreler olur ne de yaşam. Öte yandan tüm enzim ve hormonların esas maddesi yine kolesteroldür.
Kandaki kolesterolün büyük bir kısmı karaciğer tarafından sentez edilir, az bir kısmı ise doğrudan besinlerle alınır.
Kolesterol içeren besinlerin hepsi hayvansal besinlerdir yani et ve süt ürünleridir. Sebze, meyve ve tahıllarda kolesterol yoktur.
Genetik nedenler önde gelir
Kolesterol yüksekliğinin en başta gelen nedeni fazlaca sentez edilmesidir. Fazla sentezin en büyük nedeni ise genetiktir. Diğer ve daha az görülen neden ise kolesterol değeri yüksek olan besin maddelerinin fazla tüketilmesidir. Ayrıca bazı hastalıklar ve ilaçlar da kolesterol yükselmesine neden olur.
Neden kötü, neden iyi?
Karaciğerde sentez edilen kolesterol kan dolaşımı ile hücrelere taşınır. Bu taşıma işini gerçekleştiren proteinlere lipoprotein adı verilir. Lipoproteinlerin LDL ve HDL olmak üzere iki formu vardır. LDL formuna düşük dansiteli lipoprotein, HDL formuna ise yüksek dansiteli lipoprotein adı verilir.
LDL kolesterol, düşük dansiteli (yoğunluklu) lipoprotein ile taşınan kolesterol demektir. “Kötü Kolesterol” olarak da bilinir.
LDL kolesterol düzeyi yükselirse damarların ince gözeneklerinde birikir, bu ise damar içinde pıhtılaşma ve tıkanıklığa yol açar. LDL’ nin kötü şöhreti damar tıkayıcı özelliğinden ötürüdür.
HDL kolesterol, yüksek dansiteli (yoğunluklu) lipoprotein ile taşınan kolesterol demektir. “İyi Kolesterol” olarak da bilinir.
HDL, LDL gibi damarlarda birikmez aksine LDL kolesterolü de önüne katarak damarın içini silip süpürür. HDL’ nin iyi şöhreti “silip süpüren” ya da damar içini temizleyen bu yararlı işlevinden ötürüdür.
HDL kolesterolü yüksek olanlarda kalp damar hastalıklarının daha az görülmesinin sebebi de budur.
Kolesterol düzeyi ne olmalıdır?
HDL kolesterol düzeyinin erkeklerde 50 mg/dL, kadınlarda 40 mg/dL nin üstünde olması beklenir.
Yüksek riski olan kişilerde LDL kolesterol düzeyinin 100 mg/dL altında, orta riski olanlarda 130 mg/dl altında, riski az olanlarda ise 160 mg/dL altında olması amaçlanır.
LDL kolesterol mutlaka düşürülmeli midir?
Hayır, mutlak düşürülmeli diye bir şey yoktur. Yükseldiği her yerde “indirin LDL’ yi!” demek abartılı bir slogandır. LDL’ yi düşürme kararı ve izlenecek yöntem risk düzeyinize göre doktorunuz tarafından tayin edilmelidir.
Yüksek riskli olanlara statin önerilebilir
Her kolesterolü yüksek olana ilaç önermiyoruz. Çaya, çorbaya statin olmaz! İlaç tedavisini ancak koruyucu önlemlere rağmen kolesterolü düşmeyen, yüksek riski olan kişilerde tercih ediyoruz.
Hipertansiyon, obezite, diyabet ve birinci derece yakınlarında kalp-damar hastalığı olanlar yüksek riskli grubu oluştururlar, bu nedenle tedavi edilmelidirler.
Ne yapmalıyız?
Lifli besinler tüketin
Doymuş yağlardan uzak durun
Spor yapın
Fazla kilolardan kurtulun
Sigarayı bırakın
Kan yağlarınızı periyodik olarak takip edin
Kolesterol yüksekliğine neden olan hastalıklar
*Diyabet
*Hipotiroidi
*Kronik böbrek yetmezliği
Kolesterol yüksekliğine neden olan ilaçlar
*Diüretikler
*Beta blokerler
*Anabolizanlar
*Antipsikotikler
Sayfa başına git