Efe Can TAN/GERÇEKİZMİR – Kurumları mali bakımdan denetleyen Sayıştay İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 2022 faaliyetlerine ait raporunu yayınladı.
Raporun genel denetim görüşü bölümünde “Büyükşehir Belediyesinin 2022 mali yılı bütçesi ile 12.500.000.000,00 TL ödenek öngörülmüş olup 2022 yılı ödenek toplamı 16.000.000.000,00 TL olmuştur. Yıl içinde 15.495.594.474,88 TL Bütçe Gideri yapılmış, 504.405.525,12 TL ödenek iptal edilmiştir. Büyükşehir Belediyesinin 2022 yılı Bütçesi “(A) Ödenek Cetvelinde” 16.000.000.000,00 TL ödenek, “(B) Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırılması” cetvelinde ise 13.450.000.000,00 TL gelir tahmini öngörülmüş olup gider bütçesindeki ödenek toplamı ile gelir bütçesinde tahmin edilen gelir toplamı arasındaki fark, Finansmanın Ekonomik Sınıflandırılması Cetvelindeki borçlanma, borç ödemeleri ve likidite amaçlı banka hesabında tutulan nakit karşılığı ile gösterilen 2.550.000.000,00 TL ile giderilmiş olup bütçe denkliği sağlanmıştır” ifadelerine yer verildi.
Sayıştay’ın Büyükşehir’in raporunda önemli tespit ve uyarılar da yer aldı.
İSTANBUL’DAKİ ARSA ÜÇÜNCÜ KİŞİLER TARAFINDAN KULLANILIYOR!
Buna göre 1959 yılında İzmirli öğrencilere yurt yapılmak için satın alınan ve İzmir Büyükşehir Belediyesi mülkiyetinde bulunan İstanbul Beyoğlu’ndaki arsanın üçüncü şahıslar tarafından kullanıldığının tespit edildiğini aktardı.
Büyükşehir Belediyesi çeşitli zamanlarda ihaleye çıkarak arsayı satmak istemiş fakat alıcı bulamamıştı.
ZEYTİN AĞAÇLARINDAN FAYDALANILMIYOR!
Sayıştay raporunda Büyükşehir Belediyesi’nin mülkiyetinde bulunan zeytin ağaçlarının atıl halde bulunduğunu ve bir kısmının üçüncü şahıslar tarafından kullanıldığını belirtti.
Sayıştay tarafından 37 bin 574 adet zeytin ağacı tespit edildiği ve bu ağaçlardan herhangi bir ürün elde edilmediği tespit edildi. Sayıştay taşınmazlar üzerinde bulunan ve belediye tarafından sayımı yapılması gereken zeytin ağaçları olduğunu da belirtti.
103 ADET EKMEK SATIŞ BÜFESİ İHALESİZ VERİLMİŞ!
Raporda ayrıca "Büyükşehir Belediyesinin şirketine verilen 103 adet ekmek satış büfesinin ihale yapılmaksızın üçüncü kişilere verildiği görülmüştür" ifadesi yer aldı.
HASTANE İNŞASI İÇİN 20 YILDIR GİRİŞİM YOK!
Raporda Büyükşehir Belediyesi tarafından Güzelbahçe ilçesi Yaka Mahallesi’ndeki taşınmazın bir vakfa 1993 yılında hastane inşa edilmesi amacıyla 49 yıllık intifa hakkı tesis edildiği fakat söz konusu vakıfın şu ana kadar taşınmazda hastane yapmak için bir girişimde bulunmadığı belirtildi. Belediyenin bu hakkın iptaline yönelik de bir girişimde bulunmadığı saptandı.
BASMANE ÇUKURU İÇİN BİR KEZ DAHA UYARI!
Sayıştay raporunda Basmane Çukuru’na bir kez daha dikkat çekti. Şehrin merkezinde alana dair geçmişten bugüne yaşananlar özetlenirken 2020 ve 2021 raporunda yer aldığı gibi Konak İsmet Kaptan Mahallesi’nde bulunan ve ‘Basmane Çukuru’ olarak anılan alan için ‘’İzmir ilinin şehir merkezinde bulunan 20.866,10 m2 bir taşınmazın 1997 yılından itibaren T.C. Sayıştay Başkanlığı İzmir Büyükşehir Belediyesi 2022 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu 39 şantiye alanı olarak kalması hem şehirde yaşayan insanların güvenliği açısından Belediye sorumluluğu doğurmakta hem de kamu kaynağı olan taşınmazın etkili, ekonomik ve verimli kullanılmadığını göstermektedir. Bu sebeple yürürlükte bulunan imar planları doğrultusunda söz konusu taşınmazın Belediye tarafından İzmir iline yeniden kazandırılması gerekmekte olup kamu kaynağı olan taşınmazın kullanımı sağlanmalıdır’’ ifadeleri kullanıldı.
İZBETON’A İHALESİZ TAHSİS!
Raporda Büyükşehir Belediyesi’ne ait iki taşınmazının mevzuata aykırı olarak İzbeton AŞ'ye tahsis edildiği ve bu taşınmaz üzerinde ilgili şirket tarafından sanayi tesisi kurulduğu tespit edilmiştir.
Konu ile ilgili olarak, ‘’İzbeton AŞ'nin Bayındır İlçesi Zeytinova Mahalli 3816 No.lu parsel ile Bergama İlçesi İslamsaray Mahallesi 1123 ada 1 No.lu parselde asfalt, beton parke ile bordür imalatı tesisinin bulunduğu görülmüştür. Bu taşınmazların Büyükşehir Belediyesi tarafından şirketine ihalesiz ve herhangi bir bedel alınmadan tahsis edilmesi mevzuat çerçevesinde mümkün değildir’’ denildi.
BUCA METROSU İHALESİ: ADLİ SÜREÇ İŞLETİLMELİ!
Raporda Buca Metrosu’nun kentte tartışmalara neden olan ihale süreci de yer aldı. Büyükşehir ihaleye giren firmalardan en düşük teklif veren firmaya değil en düşük teklif veren 2. firmaya vermişti.
Olay mahkemeye taşınırken Sayıştay raporunda geniş yer ayırdığı bölümde konuya ilişkin, ‘’Tekliflerin değerlendirilmesi sürecinde, komisyon tarafından ortaya konulan seçimler ve dokümana aykırı uygulamalar nedeniyle, benzer risk unsurunu içeren iki tekliften birinin diğerine tercih edilmesi sonucu ihale konusu yapım işinin 528.547.504,36 TL daha yüksek bedelle yaptırılmak üzere sözleşmeye bağlandığı anlaşılmaktadır. Sonuç itibarıyla, İzmir Hafif Raylı Sistemi 5. Aşama Üçyol – Buca Hattı Yapım İşi ihalesinde tekliflerin değerlendirilmesi sürecinde Banka’nın geçerli satınalma politika ve kurallarına riayet edilmediği, ihale sürecinde yapılan değerlendirmelerin uluslararası kabul gören saydamlık, eşit muamele, öngörülebilirlik, belirlilik ve güvenilirlik ilkelerine uygun yürütülmediği, dolayısıyla bu süreçte görev alan kamu görevlilerinin görevlerini gereği gibi yürütmedikleri kanaatine varıldığından dolayı ilgililer hakkında gerekli idari ve adli sürecin işletilmesi gerektiği değerlendirilmektedir’’ denildi.
OTOBÜS TERMİNALİ’NDE RUHSATA AYKIRI YAPILAR!
Sayıştay raporunda İzmir Şehirler Arası Otobüs Terminaline geniş yer ayırdı.
Raporda, "İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından Yap-İşlet-Devret Modeli ile yaptırılan İzmir Şehirler Arası Otobüs Terminali sözleşmede öngörülen kapı giriş ve çıkışları kontrol noktasında belediye personelinin olmaması sebebiyle belediye payının kontrolünün yapılmadığı görülmüştür" ifadeleri yer aldı.
İlgili bölümde ayrıca, "Yap-işlet-devret modeli ile finanse edilerek yaptırılan İzmir Şehirlerarası Otobüs Terminalinde ruhsata aykırı yapıların olduğu, bu yapıların işletici firma tarafından kiraya verilerek ilave gelir kalemleri yaratıldığı ve sözleşmede yalnızca otobüs girişlerinden hasılat öngörüldüğü için Belediye tarafından gelir elde edilemediği görülmüştür" denildi ve "Belediye hesap ve işlemlerinde yapılan incelemelerde, yap işlet devret modeli ile yaptırılan şehirlerarası otogar işletmesi sözleşmesinde yatırımcının kiracılarla yapılacağı alt kira sözleşmelerinin hiçbir şekilde sözleşme süresini aşamayacağı belirtilmesine rağmen, yatırımcı tarafından bu süreleri aşacak şekilde alt kiracılık sözleşmeleri kurulduğu görülmüştür" ifadelerine yer verildi.
ÖDEMİŞ ENTEGRE KATI ATIK TESİSİ: İMTİYAZ SAHİBİ FİRMAYA MALİ AVANTAJ!
Raporda yer alan bir başka önemli bulguda ise, ‘’Ödemiş Entegre Katı Atık Yönetimi Tesislerinin Yapımı ve İşletilmesi İşinin Ödemiş Belediyesince 2886 sayılı Kanun kapsamında ihale edilmesi sonrası 28.11.2013 tarihinde İmtiyaz Sözleşmesinin imzalandığı, 6360 sayılı Kanun sonrası İzmir Büyükşehir Belediyesince Komisyon kararına istinaden 09.11.2016 tarihinde imzalanan üçlü Protokol kapsamında taraf olunduğu ve İmtiyaz Sözleşmesinde yazılı usul izlenmeksizin imtiyaz sahibi şirket ile 29.03.2019 tarihinde imzalanan ek protokol ile de imtiyaz sahibi firmaya mali avantaj sağlandığı görülmüştür’’ tespiti yapıldı.
Büyükşehir’e, ’’Sonuç olarak, imtiyaz sözleşmesindeki hükümler çerçevesinde gerekli görüşler ve T.C. Sayıştay Başkanlığı İzmir Büyükşehir Belediyesi 2022 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu 92 onaylar alınmaksızın bir kamu hizmetine ilişkin imtiyaz alanının genişletilmesi mümkün olamayacağından bu işlemlerde görevli ve yetkili olanlar hakkında gerekli idari ve adli sürecin işletilmesi, var olan tahkim sürecinde imtiyaz sözleşmesinin “süre bitiminden önce devir” başlıklı 22’nci maddesinin İdareye tanıdığı yetki çerçevesinde, tesisler ile makine ve ekipmanın imtiyaz sahibi şirket ile görüşmeler yapılarak işletme süresinin bitiminden önce bedeli mukabili devranılarak söz konusu ihtilafın bir an önce çözüme kavuşturulması konusunda gerekli işlemlerin yapılarak süreçlerin işletilmesi sağlanmalıdır’’ uyarısı yapıldı.
UYARI: ŞİRKETLERİN SÜREKLİLİĞİNİ SAĞLA!
Raporda yer alan bulguda, "Belediye şirketlerinin 2022 yılı mali tablolarının incelenmesinde, 2022 yılı dönem net zararının etkisiyle bazı şirketlerin sermayelerinin %50’nin üstünde karşılıksız kaldığı görülmüştür’’ ifadesi yer aldı.
İlgili bölümde, "- Grand Plaza şirketinin 2022 yılına ait sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamı 193.461.091,56 TL, 2022 yılı bilançosuna göre birikmiş zararı 169.018.613,86 TL ve sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının zarar nedeniyle karşılıksız kaldığı oran % 87,37, - İzdeniz şirketinin 2022 yılına ait sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamı 309.569.820,64 TL, 2022 yılı bilançosuna göre birikmiş zararı 162.100.456,01 TL ve sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının zarar nedeniyle karşılıksız kaldığı oran % 52,36, - İzelman şirketinin 2022 yılına ait sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamı 661.023.609 TL, 2022 yılı bilançosuna göre birikmiş zararı 401.083.919,70 TL ve sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının zarar nedeniyle karşılıksız kaldığı oran % 60,68, - İzmir Metro şirketinin 2022 yılına ait sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamı 451.413.617,20 TL, 2022 yılı bilançosuna göre birikmiş zararı 379.760.990,17 TL ve sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının zarar nedeniyle karşılıksız kaldığı oran % 84,13, - İzulaş şirketinin 2022 yılına ait sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamı 1.061.710.691,86 TL, 2022 yılı bilançosuna göre birikmiş zararı 667.713.099,86 TL ve sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının zarar nedeniyle karşılıksız kaldığı oran % 62,89, olarak görünmektedir’’ bilgileri yer alırken Büyükşehir’e, ‘’ Bu kapsamda, Büyükşehir Belediyesinin %50’den fazla hissesine sahip olduğu şirketlerin mali durumlarının 6102 sayılı Kanun'un 376'ncı maddesine göre değerlendirilerek şirketlerin sürekliliğinin sağlanmasına yönelik gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir" uyarısı yapıldı.
BÜYÜKŞEHİR İŞTİRAKLERİ
İZSU
Raporda İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü’ne (İZSU) dair bulgular da yer aldı.
KOKU SORUNU UYARISI!
Raporda yer alan bulguda, "İzmir genelinde faaliyette bulunan tüm arıtma tesislerinden çıkan arıtma çamurlarının tamamının İdare tarafından yirmi yıl boyunca Çiğli AAT arazisinin körfez kenarında depolandığı ve bu depolanan bu arıtma çamurlarının şehirde koku sorunu yarattığı tespit edilmiştir’’ ifade edildi.
Şirkete, ‘’Çiğli AAT çamur stok sahasının üzerinde bulunan 2.500.000 m³ çamurun rehabilite edilmesi ve İzmir il genelinde yarattığı kötü koku sorununun ortadan kaldırılması gerekmekte olup sonraki süreçte İdarenin arıtma tesislerinden çıkan çamurlarının çamur bertaraf tesislerinde bertaraf edilmesi yöntemine devam etmesi ve İzmir Körfezinin kıyısında Çiğli AAT arazisinde çamur depolaması yapılmaması gerekmektedir’’ uyarısı yapıldı.
BAZI İLÇELERDE KAYIP-KAÇAK ORANI YÜKSEK!
Raporda, "İdarenin hazırlamış olduğu 2021 Yılı Su Kayıpları Yıllık Raporunda, bazı ilçelerde gerçekleşen su kayıp kaçak oranının, yani gelire dönüşmeyen su oranının, mevzuatta belirtilen sınıra göre yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu ilçelerde su kayıp kaçak oranı; Torbalı %44,06, Seferihisar %43, Kiraz %56,68, Kınık %57,5, Foça %44,3, Beydağ %47,04, Bergama %48 olarak tespit edilirken merkez 11 ilçede bu oran %28,44 olarak gerçekleşmiştir’’ ifadeleri yer alırken şirkete, ‘’ Sonuç olarak İdarenin belirtilen ilçelerde mevzuatta belirtilen yöntemlerle su kayıp kaçak oranını belirtilen sınırın altına düşürmesi kamu kaynaklarının etkin kullanımı açısından gereklidir’’ uyarısı yapıldı.
BEYDAĞ VE KINIK’TA ATIKSU ARITMA TESİSİ YOK!
Raporda, "Beydağ ve Kınık ilçe merkezlerinde atıksu arıtma tesislerinin bulunmadığı görülmüştür’ ifadesi yer aldı.
Şirkete, "Sonuç olarak, çevre kirliliğinin önlenmesi ve gerekli tedbirlerin alınması adına söz konusu ilçe merkezlerinde atıksu arıtma tesislerinin kurulup ilçede oluşan atıksuların arıtılması gerekmektedir’’ uyarısı yapıldı.
ÇEVRE İZNİ VE FAALİYET BELGESİ YOK!
Raporda yer alan bir diğer bulguda, "Çiğli Atıksu Arıtma Tesisinin çevre izni veya geçici faaliyet belgesi bulunmaması gerekçesiyle İl Müdürlüğünce idari para cezası kesildiği görülmüştür’’ ifadesi yer aldı.
GÜZELHİSAR BARAJI’NDAN YARARLANILMIYOR!
Şirkete, "İdare tarafından söz konusu tesisin faaliyette bulunması adına gerekli izinlerin alınarak İl Müdürlüğü tarafından yapılacak denetimlerde ceza sonucunu doğuracak eksikliklerin ortadan kaldırılması gerekmektedir’’ uyarısı yapıldı. Raporda, "İzmir Aliağa Güzelhisar Barajı’nın önemli bir kaynak olduğu ancak İZSU’nun, dolayısıyla da kent halkının, bu kaynaktan içme suyu olarak yeterli miktarda faydalanamadığı hatta bölgenin fazla yağış aldığı dönemlerde baraj suyunun denize deşarj edildiği görülmüştür’’ ifadesi yer alırken şirkete, ‘’ Sonuç olarak; bulunduğu lokasyon için son derece önemli bir yüzey suyu kaynağı olan Güzelhisar Baraj suyunun öncelikle, sanayide kullanılması yerine İZSU-PETKİM işbirliği ile doğru bir bölgesel su yönetim politikası oluşturularak, özellikle PETKİM’in yaşamsal içmekullanma suyunu endüstriyel üretimde olabildiğince az kullanmasını sağlayıp, yerine arıtılmış suyu kullandırtmak ve Güzelhisar Barajı’ndan Aliağa ilçesine daha fazla insani tüketim suyu verilmesini sağlamak yukarıda gerekçeleri açıklandığı üzere; hem su gibi çok önemli doğal kaynağın etkin kullanımı hem de ana gelir kalemlerinden biri su satışı olan su idaresine kamu kaynağı oluşturması açısından önem arz etmektedir’’ uyarısı geldi.
İZBETON
YABANCI KAYNAKLAR ÖZ KAYNAKLARI GEÇTİ!
İZBETON’a dair raporda yer alan bulguda, ‘’ Şirketin yabancı kaynaklarının öz kaynaklarını geçmesi sebebiyle finansal gider kısıtlamasına tabi olduğu görülmüştür’’ ifadesi yer buldu.
Şirkete, ‘’ Şirket tarafından yabancı kaynak öz sermaye dengesini sağlanarak kullanmış olduğu yabancı kaynaklara ait giderleri finansal gider kısıtlaması uygulamasına tabi olmadan tamamının giderleştirilmesinin sağlanması gerekmektedir’’ uyarısı yapıldı.
DÖNÜŞÜM İŞLERİ ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARA DEVREDİLDİ
Şirkete dair bir diğer bulguda, ‘’Şirketin, İzmir Büyükşehir Belediyesinden 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında protokolle yüklendiği kentsel dönüşüm yapım işlerini üçüncü şahıslara mevzuata aykırı olarak ihalesiz devrettiği görülmüştür’’ ifadesi yer aldı.
Sayıştay’dan şirkete, ‘’Şirket tarafından söz konusu yapım işlerinin 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun hükümleri uyarınca protokolle üçüncü şahıslara verilmesi mümkün değildir’’ uyarısı geldi.
BORÇLANMADA MECLİS VE BAKANLIK ONAYI YOK!
Raporda yer alan bulguda, ‘’Şirket tarafından 2022 yılı içinde altı yönetim kurulu kararıyla toplamda 74.550.000,00 TL borçlanma yapıldığı, ancak borçlanmaya ilişkin olarak belediye meclis kararı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı onayının alınmadığı görülmüştür.
Şirkete, ‘’ İzmir Büyükşehir Belediyesinin %98,79 ortağı olduğu Şirketin borçlanmalarında 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 68’inci maddesinde belirtilen usullerin uygulanması gerekmektedir’’ uyarısında bulunuldu.
Raporda yer alana bir diğer bulguda, ‘’Şirketin personel işlemlerine yönelik yapılan incelemelerde, 4857 sayılı İş Kanunu’nda belirlenen sürenin oldukça üzerinde yıllık fazla çalışma yaptırıldığı görülmüştür’’ ifadesi yer aldı.
Şirkete, ‘’Şirket tarafından konu ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılarak, personelin fazla çalışma süresinin, mevzuatta belirtilen sınırlamalar çerçevesinde gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır’’ uyarısı yapıldı.
Sayfa başına git